drzewo

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *dȇrvo. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /dr̝ɛvɔ/
• IPA^(key): (15^th CE) /dr̝ɛvɔ/

Noun

drzewo n (related adjective drzewowy)

1. (attested in Lesser Poland) tree (large woody plant)

   Synonym: drewno

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 1, 3:

     A bødze iaco drzewo (et erit tamquam lignum), iesz szczepono iest podlug czekøcych wod

     [A będzie jako drzewo (et erit tamquam lignum), jeż szczepiono jest podług ciekących wod]

   • 1915 [End of the 15th century], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎, page 536:

     Wkazal... swyanthemu Pawlowy... Mychal archangyol ognyewe drzewo, a na thym drzewye grzeschne zwyeschano

     [Ukazał... Świętemu Pawłowi... Michał archanjoł ogniewe drzewo, a na tym drzewie grzeszne zwieszano]

2. (attested in Greater Poland) tree; wood, timber; chopped tree (tree as a material)
   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 35, 18:

     Iestli drzewem kto vrazon søøcz vmarlbi (si ligno percussus interierit), nad krwyø wrogv pomsczono bødze

     [Jestli drzewem kto urażon sąc umarłby (si ligno percussus interierit), nad krwią wrogu pomszczono będzie]

   • 111v, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 1442:

     Forpedium vlg. kopito sz drzewa

     [Forpedium vlg. kopito sz drzewa]

   • 52v, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page c. 1500:

     Fissile lignum sczepne drzevo

     [Fissile lignum sczepne drzewo]

   • 1887, 1889 [1399], Józef Lekszycki, editor, Die ältesten großpolnischen Grodbücher, volume I, number 3092, Poznań:

     Iaco Comendor ne poslal swego luda po Janowo drzewo

     [Jako komendor nie posłał swego luda po Janowo drzewo]

   1. beam (large piece of timber or iron)
      • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 6, 14:

        Vczyn sobye korab z drzewa heblowanego (fac tibi arcam de lignis laevigatis)

        [Uczyń sobie korab z drzewa heblowanego (fac tibi arcam de lignis laevigatis)]

3. spear; spear shaft
   • 1930 [c. 1455], “I Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 20, 5:

     Gyni takesz boy stal syø przecyw Fylysteom, w nyemsze zabyl od boga dani sin Saltus bethleemski brata Golyata getheyskego, w gegosz kopyiv drzewo bilo iako nawoy tkaczow (cuius hastae lignum erat quasi liciatorium texentium)

     [Jiny takież boj stał się przeciw Filisteom, w niemże zabił *Odbogadany, syn Saltus betleemski, brata Golijata jetejskiego, w jegoż kopiju drzewo było jako nawoj tkaczow (cuius hastae lignum erat quasi liciatorium texentium)]

4. corruption of drzewiej
   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 13, 10:

     Potem wznyosl Loth oczy y uszrzal wszitkyey zemye wloszcz, gesto szø wszitka rozlazla y wszitek Yordan drzewo, gez bil pan bog przewroczyl Sodoma y Gomora yako ray boszy (Lot... vidit omnem circa regionem Jordanis, quae universa irrigabatur antequam subverteret dominus Sodomam et Gomorrham, sicut paradisus domini, Biblia ołomuniecka: drziewe neż byl hospodyn podwratil Sodomu)

     [Potem wzniosł Lot oczy i uźrzał wszytkę ziemię u włośc[i], jeż to się wszytka rozlazła [i wszytek Jordan], drzewo nież był Pan Bog przewrocił Sodomę i Gomorę, jako raj boży (Lot... vidit omnem circa regionem Jordanis, quae universa irrigabatur antequam subverteret Dominus Sodomam et Gomorrham, sicut paradisus domini, Biblia ołomuniecka: drziewe neż byl hospodyn podwratil Sodomu)]

References

• Boryś, Wiesław (2005) “drzewo”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “drzewo”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “drzewo”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “drzewo”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “drzewo”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “drzewo”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk