zrozumieć

Alternative forms

• zrozmieć

Etymology

From z- +‎ rozumieć. First attested in the fifteenth century. Compare Old Czech zrozoměti and Old Slovak zrozumieť.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zrɔzumʲɛ(ː)t͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /zrɔzumʲɛt͡ɕ/, /zrɔzumʲet͡ɕ/

Verb

zrozumieć pf (imperfective rozumieć)

1. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca) to understand (to grasp a concept fully in one's mind) [with dative or accusative]
   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎, Krakow, Brodnia, page 36b:

     Od przikazanya twego zrozumialem (a mandatis tuis intellexi Psal 118, 104), przeto nyenawidzalem wszelkiey drogy zlosczi

     [Od przykazania twego zrozumiałem (a mandatis tuis intellexi Psal 118, 104), przeto nienawidziałem wszelkiej drogi złości]

   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 18, 21:

     Ktorim *vbiczagem mogø srozmyecz slowv (intelligere verbum), ktoregosz gest pan nye movil?

     [Ktorym obiczajem mogę srozmieć słowu (intelligere verbum), ktoregoż jest Pan nie mowił?]

   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 5, 4:

     Dussa, ktorasz... zrozvmye grzech swoy (quae... intellexerit delictum suum)

     [Dusza, ktoraż... zrozumie grzech swoj (quae... intellexerit delictum suum)]

   • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{, ,} , volume XXII, page 247:

     Patrzsze, a srozumyesch, czemu syą ludze ludzmi sromayą

     [Patrzże, a srozumiesz, czemu się ludzie ludźmi sromają]

   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 28, 49:

     Prziwyedze na czø pan narod..., gegosz yøzikovi nye bødzesz mocz srozvmyecz (cuius linguam intelligere non possis)

     [Przywiedzie na cię Pan narod..., jegoż językowi nie będziesz moc srozumieć (cuius linguam intelligere non possis)]

2. to notice kindly, to not ignore
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 39, 1:

     Waschą ządzachmy szroszvmyely (affectionem vestram bene intelleximus, OrtMac 43: *sządzya wasząszmy... vrozumyely) a radzy bychmy waszym myesczanom ku praw (leg. prawu) poszluszyly, czo bychom vmyely

     [Waszę żądząchmy zrozumieli (affectionem vestram bene intelleximus, OrtMac 43: żądzą waszęsmy... urozumieli) a radzi bychmy waszym mieszczanom ku prawu posłużyli, co bychom umieli]

References

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zrozumieć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN