Foclóir Gaeilge–Béarla
Ó Dónaill, 1977
An Foclóir Beag
Ó Dónaill & Ua Maoileoin, 1991
English–Irish Dictionary
de Bhaldraithe, 1959
Grammar
Pronunciation
beoga
beoir
beola
beostoc
bheith
bhuel
bhur
bia
biabhóg
biachlár
biaiste
bialann
biamhar
bián
bianna
biata
biatach
biatachas
biatas
biathú
bibe
bídeach
DEFINITIONS AND PHRASES
IN AN FOCLÓIR BEAG
an méid atá, a bhí etc. (sin a bhfuil ann; d'imigh a raibh i láthair)
mír chéime (a ghéire atá sé, ar a dhéanaí)
aidiacht shealbhach sa tríú pearsa le hainmneacha briathartha (á chosaint, á cosaint, á gcosaint; bhí sé á gceannach; bhí siad á gceannach aige)
fear atá ina cheann ar mhainistir
focail i ndiaidh a chéile a dhéanann ráiteas iomlán (tá siad ag teacht, fág ansin é, cá bhfuil siad anois? fuist, a dhuine!)
duine atá i bhfad níos lú ná an gnáthdhuine
rud a líonann spás agus is féidir a láimhseáil nó a fheiceáil, etc.; stuif nó substaint fhisiciúil; an stuif a ndéantar rud as, ar nós olann, cailc, cré, etc.; an rud atá i gceist nó faoi thrácht (ábhar na cainte); cúis (ábhar gáire); cúrsa (tá sé ag imeacht ar a ábhar féin); suim áirithe (ábhar airgid); sileadh i gcneá, angadh; duine a bhfuil tréith nó aidhm ar leith aige (ábhar dea-dhuine, ábhar sagairt); pas, beagán (tá sé ábhar daor)
(le cneá) bheith ag déanamh ábhair
(déan é ach ná caith an lá leis); taobh amuigh de (ní raibh ann ach an triúr againn; níl ann ach go n-aithním é; ach amháin mé féin); ar acht go (tá sé blasta ach salann a chur air); chomh luath is (ach mise greim a fháil air); murach (ach grásta Dé)
briseadh ar ghealltanas an phósta faoina bheith dílis do do chéile
ceann den dá rud chrua cosúil le cnámh a fhásann ar cheann ainmhithe áirithe (ar nós eallach, fianna etc.); cuach óil; gob (diallaite, ancaire, etc.); gléas ceoil gaoithe (a bhíodh déanta as adharc uair amháin, ach gur gléas miotail atá inniu ann); gléas rabhaidh (i bhfeithicil)
rud a bhfuil nuacht mhór ann; a mhór mar a dhéanfaí de dhuine
a rá amach go hoscailte; bheith sásta a rá gur mar sin atá; nóta á rá go bhfuair tú nó gur íoc tú as rud éigin; faoistin a dhéanamh i gcoir
na gáis atá san atmaisféar thart orainn agus a thugann anáil dúinn; anáil bheag ghaoithe; spéir; aeráid
a bhfuil aer breá ann; éadrom sa chroí agus san aigne; giodamach
an cineál aimsire a bhíonn in áit
aerárthach atá níos éadroime ná an t-aer
cailín a bhíonn ag freastal ar phaisinéirí ar bord eitleáin
san ionad nó ar an ócáid (ag an doras, ag an damhsa); foinse (chuala mé agat féin é); i dtuairim (tá sé ina fhear uasal acu); i seilbh (is agat is fearr é); i bpáirt le (tá comharsana maithe againn); ag freastal ar (bhí an dochtúir aici); ag tagairt do thréithe nó staid nó eolas nó scil nó mothú nó imeachtaí nó dualgas nó fiacha nó buntáiste nó am nó faill etc. (bíodh ciall agaibh; bhí saol breá againn, tá léann acu, dá mbeadh snámh aige, tá cion aici air, bhí cluiche maith againn, tá an obair le déanamh agam, bhí airgead agam air, tá tosach agat orm, dá mbeadh bliain eile againn); le haidiacht (tá sé trom agat, ba mhaith againn é); le hainm briathartha (ag ithe, ag ól, ag díol, ag caint)
duine a chreideann nach féidir a chruthú go bhfuil Dia ann
toradh atá cosúil le péitseog bheag bhuí
críoch a bhíonn beartaithe le rud, cuspóir
oifigeach airm a bhíonn ag freastal ar ardoifigigh
duine atá tugtha don aighneas
duine nó ainmhí nach bhfuil a dhathú ceart ionas go mbíonn a chraiceann, a ghruaig, a chlúmh, etc., bán agus a shúile bándearg
seomra atá díreach faoi dhíon tí; lochta, gailearaí
leithscéal ag duine a bhfuil coir ina leith go raibh sé in áit éigin eile ag an am
ainmhí cosúil le crogall ach go bhfuil pus níos leithne air
airgead cothabhála a íocann fear lena bhean chéile atá scartha uaidh
cleasaí, duine a bhíonn ag déanamh cros
focal a chiallaíonn 'go raibh sé mar sin' ag críochnú paidre
nach bhfuil glic, neamhchríonna
seasc; gan a bheith torthúil
staid an atmaisféir (teas, fuacht, grian, fearthainn, etc.); (aimsir mhaith, drochaimsir); am, ré nó tréimhse; tráth den bhliain (aimsir na Nollag); tréimhse sheirbhíse le duine eile (in, ar, aimsir ag); foirm den bhriathar a léiríonn an gníomh a bheith láithreach, caite nó fáistineach, etc. (tá, bhí, beidh; cuireann, chuir, cuirfidh)
díriú (mar ghunna) ar mharc; marc a bhualadh; ionsaí; teacht ar rud a bhí á lorg
neamh-, mí-, gan a bheith; droch-, mínádúrtha; ró-
nach bhfuil Críostúil; barbartha
duine a chreideann nach bhfuil Dia ann
nach bhfuil diaga, nach bhfuil cráifeach
dílleachta nach bhfuil aon duine ina bhun
staid áite nó tíre ina bhfuil daoine imithe ó smacht dlí
feoil atá bán thart ar chréacht atá ag cneasú
pláta miotail a bhfuil ainm duine air (ar dhoras tí nó seomra de ghnáth)
gan a bheith measartha nó réasúnta; craosach
aon rud beo (ach amháin planda) a bhfuil mothú agus cumas gluaiseachta ann; aon bheithíoch ceathairchosach
an tuiseal ina mbíonn ainmní abairte
in ainm a bheith; cáiliúil; nótáilte
feadán caol gearr atá greamaithe den stéig mhór
an bád sa Bhíobla a shábháil Naoi agus a theaghlach agus na hainmhithe a bhí inti ó bhá sa Díle
chomh hard agus atá rud (slat ar airde)