Kępno

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia nazwy Kępno.

Kępno

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ratusz
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	kępiński
Gmina	Kępno
Prawa miejskie	przed 1283 oraz 1661
Burmistrz	Piotr Psikus
Powierzchnia	7,79 km²
Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość	13 857[1] 1779[1] os./km²
Strefa numeracyjna	62
Kod pocztowy	63-600
Tablice rejestracyjne	PKE
Położenie na mapie powiatu kępińskiego Kępno
Położenie na mapie Polski Kępno
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kępno
51°16′52″N 17°59′13″E/51,281111 17,986944
TERC (TERYT)	3008034
SIMC	0936871
Hasło promocyjne: Dzień Dobry w Kępnie[2]
Urząd miejski ul. Ratuszowa 1 63-600 Kępno
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa

Kępno – miasto w województwie wielkopolskim, w Kaliskiem, na Wysoczyźnie Wieruszowskiej, nad Niesobem, siedziba powiatu kępińskiego i gminy Kępno.

Kępno uzyskało lokację miejską przed 1283 rokiem, zdegradowane przed 1500 rokiem, ponowne nadanie praw miejskich w 1661 roku^[3]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa kaliskiego.

31 grudnia 2021 miasto liczyło 13 857 mieszkańców^[1].

Kępno leży na Wysoczyźnie Wieruszowskiej, nad Niesobem, w zachodniej części ziemi wieluńskiej, w województwie wielkopolskim i jest drugim najdalej na południe położonym miastem w województwie. Leży 63 km od Kalisza, 76 km od Wrocławia, 88 km od Opola, 128 km od Łodzi, 145 km od Katowic i 170 km od Poznania.

Ślady osadnictwa na obecnych terenach Kępna sięgają epoki brązu. Świadczą o tym liczne wykopaliska archeologiczne. Najwięcej dawnych przedmiotów odkryto na terenie pradziejowego cmentarzyska na tzw. Górce Wiatrakowej (obecnie Osiedle 700-lecia). Innym dowodem minionego osadnictwa jest grodzisko, tzw. Kopiec. Znaleziono tu fragmenty naczyń oraz pozostałości drewnianych domów.

W okresie wczesnego średniowiecza Kępno wchodziło w skład Śląska. Śladem jego dawnej historii była jego przynależność do diecezji wrocławskiej, która trwała aż do 1821 roku. W epoce rozbicia dzielnicowego Kępno stało się częścią domeny książąt wielkopolskich. Okresowo wchodziło ono w skład państwa Henryków Śląskich. Następnie dzieliło historię ziemi wieluńskiej, przynależąc do księstwa Władysława Opolczyka, by ostatecznie zostać wcielonym do Korony za panowania Władysława Jagiełły^[4].

Miejscowość pod zlatynizowaną nazwą Campno wymieniona jest w łacińskim dokumencie wydanym w Kępnie w 1282 roku sygnowanym przez księcia wielkopolskiego, późniejszego króla Polski Przemysła II^[5]. Pierwsza pisana informacja o Kępnie to dokument dotyczący spotkania, jakie miało miejsce 15 lutego tego roku. Doszło wówczas do zjazdu dwóch książąt, w czasie którego książę pomorski Mściwoj II zawarł układ o przeżycie z księciem wielkopolskim Przemysłem II. Na pamiątkę tego wydarzenia w czasach współczesnych u podnóża Kopca ustawiono pamiątkowy głaz.

W 1283 Kępno wymieniane jest już jako miasto. Prawdopodobnie, co typowe dla tamtego okresu, jego lokacja została przeprowadzona za pomocą niemieckich kolonistów. Stąd obok nazwy polskiej Campno równolegle występowała w XIII i XIV wieku nazwa niemiecka Langenfurt. Wskutek procesu polonizacji mieszkańców miasta wyszła ona jednak wkrótce z użytku.

Kępno było początkowo miastem królewskim. Własnością prywatną stało się w 1365, kiedy to król Kazimierz Wielki przekazał je w ręce starosty generalnego Wielkopolski – Wierzbięty z Paniewic. Była to nagroda za pomoc udzieloną królowi w tłumieniu buntu Maćka Borkowica. Wraz z kolejnymi zmianami właścicieli Kępno stopniowo podupadało. Wiązało się to z rozwojem pobliskiej osady – Baranowa oraz licznymi walkami toczonymi w okolicy. W wyniku utraty znaczenia, Kępno straciło prawa miejskie.

 Osobny artykuł: Konfederacja Maćka Borkowica.

Kępno rozkwitło ponownie w XVII w. Na przełomie lat 1660/1661 znów otrzymało prawa miejskie. Wraz z nimi nadano także herb. W herbie Kępna na niebieskim tle widnieje biały łabędź stojący na zielonej kępie. W 1661 roku założono tu polski i niemiecki zbór luterański, zamknięty w 1686 roku. Kościół ewangelicki na nowo zbudowany w 1779 roku^[6].

 Osobne artykuły: powstanie wielkopolskie (1794), powstanie wielkopolskie (1806) i powstanie wielkopolskie (1848).

Do 1793 Kępno leżało w województwie sieradzkim. W wyniku II rozbioru Polski znalazło się na obszarze zaboru pruskiego (od 1795 jako część departamentu kaliskiego Prus Południowych). W 1807 miasto weszło w skład departamentu kaliskiego Księstwa Warszawskiego, by po kongresie wiedeńskim w 1815 powrócić w granice Prus.

Panowanie pruskie, a od 1871 niemieckie, przyniosło oprócz zaostrzającej się polityki germanizacyjnej także dynamiczny rozwój gospodarczy, przestrzenny i architektoniczny. W drugiej połowie XIX w. w mieście powstały liczne budynki użyteczności publicznej oraz nowoczesna infrastruktura techniczna. Po I wojnie światowej Kępno wróciło w granice państwa polskiego 17 stycznia 1920 r., na mocy postanowień traktatu wersalskiego.

 Osobne artykuły: Kraj Warty, Heim ins Reich i Wysiedlenia Polaków z rejencji kaliskiej i łódzkiej.

Niemcy wkroczyli do Kępna 1 września 1939. Z relacji świadków wiadomo, że pierwszy samochód zwiadowczy wjechał na rynek około godziny 12.30. Kilka minut później pojawiły się oddziały wojskowe. W czasie II wojny światowej z miasta wysiedlono większość Polaków do Generalnego Gubernatorstwa, a w zamian sprowadzono Niemców w ramach akcji kolonizacyjnej Heim ins Reich.

Okupanci zrabowali między innymi dzwony kościelne. W styczniu 1945 do Kępna od strony Wieruszowa zbliżyły się wojska radzieckie, wypierając stopniowo oddziały niemieckie. Niemcy stawili niewielki opór w okolicy wsi Olszowa, jednak został on szybko przełamany i 21 stycznia 1945 miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną.

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 113 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Kępnie^[7].

Od 1945 następuje dalszy rozwój Kępna. Powstają nowe budowle, szkoły i zakłady przemysłowe. Wokół „starego miasta”, stanowiącego centrum, powstają nowe osiedla. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należy do woj. kaliskiego. Powiat kępiński przywrócono 1 stycznia 1999.

O wielonarodowej historii miasta świadczą trzy świątynie: kościół rzymskokatolicki pw. św. Marcina (1911), kościół ewangelicko-augsburski (1863) i neoklasycystyczna synagoga (1815-16). Mieszkańcami byli głównie Polacy, Żydzi i Niemcy. Z biegiem czasu przybywało Polaków i Niemców. Ludność żydowska emigrowała w kierunku zachodnich prowincji niemieckich, Anglii oraz do Ameryki. Jej populacja zmniejszyła się do tego stopnia, że przestała odgrywać rolę w życiu miasta. Obywatele niemieccy to głównie urzędnicy przybywający z głębi Niemiec, kolonizatorzy.

Kępno jest siedzibą władz samorządowych: Gminy Kępno (Urząd Miasta i Gminy w Kępnie) oraz Starostwa Powiatowego.

Ponadto w Kępnie funkcjonuje wiele instytucji lokalnych: Sąd Rejonowy, Powiatowy Urząd Pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, Urząd Skarbowy, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kępnie, Wodociągi Kępińskie.

Organem wykonawczym w Kępnie jest burmistrz miasta^[8].

• Piramida wieku mieszkańców Kępna w 2014 roku^[13].

Stan gospodarki na obszarze gminy obrazuje wskaźnik przedsiębiorczości – przedstawiający ilość podmiotów gospodarczych w systemie REGON na 1000 mieszkańców- wskaźnik przedsiębiorczości dla gminy Kępno wynosi 119^[14] i jest to wartość najwyższa w odniesieniu do średniej dla kraju, województwa i powiatu, co świadczy o dobrze rozwiniętej przedsiębiorczości. Dominującymi sektorami w gospodarce gminy Kępno są: handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (31%), przetwórstwo przemysłowe (15,2%) oraz budownictwo (12,6%). Te trzy sektory stanowią łącznie niemalże 60% wszystkich przedsiębiorstw na terenie gminy Kępno. Powiat kępiński (więc także Kępno) ma zasadniczo charakter rolniczy z przetwórstwem rolno-spożywczy, z dobrze rozwiniętym rzemiosłem i handlem. Szczególną rolę w tym regionie odgrywa przemysł meblarski. Potocznie mówi się nawet o tzw. kępińskim zagłębiu meblowym. Przedsiębiorstwa z powiatu kępińskiego są promowane wśród partnerów zagranicznych. Szacuje się, że wokół Kępna zlokalizowanych jest ponad 600 firm z branży meblarskiej^[15].

Północną obwodnicę miasta stanowi droga ekspresowa S8, która krzyżuje się z jego wschodnią obwodnicą w ciągu drogi ekspresowej S11. Podnadto w samych granicach miasta przebiega droga wojewódzka nr 482.

Kępno to węzeł kolejowy, krzyżują się tu linie kolejowe Poznań – Kępno – Lubliniec – Częstochowa/Katowice, Kępno – Wieluń – Herby Nowe, Kępno – Oleśnica i Kępno – Namysłów (nieczynna).

W mieście znajduje czynny dworzec kolejowy, oraz zamknięty Kępno Zachodnie, leżący przy linii nr 307.

Komunikację autobusową z innymi miastami zapewnia placówka terenowa PKS Ostrów Wielkopolski.

• cmentarzysko kultury łużyckiej – „Górka Wiatrakowa”,
• grodzisko średniowieczne, tzw. „Kopiec”,
• kościół rzymskokatolicki pw. św. Marcina (1911)^[16],
• kościół ewangelicko-augsburski, parafialny (1863),
• synagoga, wybudowana w latach 1815–1816,
• unikatowy dwupoziomowy dworzec kolejowy z krzyżowym usytuowaniem peronów (jeden z dwu tego rodzaju obiektów w Polsce – drugi taki znajduje się w Kostrzynie nad Odrą),
• sąd rejonowy – budynek z 1835 roku (obecnie Urząd Miasta i Gminy Kępno),
• budynek magistratu z 1846 roku (obecnie siedziba Muzeum Ziemi Kępińskiej im. T. P. Potworowskiego),
• domy mieszczańskie z drugiej połowy XVIII i XIX w.,
• zakład wodociągowy (stacja pomp i wieża ciśnień) z 1903–1904 r.

• Przedszkola:
  • Samorządowe nr 2, ul. ks. Piotra Wawrzyniaka 40
  • Samorządowe nr 4, ul. Cicha 13
  • Samorządowe nr 5, os. 700-lecia 9
  • Sióstr Boromeuszek, ul. Kościuszki 17
• Szkoły podstawowe:
  • nr 1 im. Bohaterów Westerplatte, ul. Sienkiewicza 21
  • nr 2 im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, ul. Zamkowa
  • nr 3 im. Przemysła II, os. 1000-lecia 1
• Szkoły średnie:
  • Liceum Ogólnokształcące im. mjra Henryka Sucharskiego, ul. Dąbrowskiego 3
  • Zespół Szkół Specjalnych, ul. Szkolna 6
  • Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 1, ul. Sienkiewicza 25
  • Zespół Szkół Ponadpodstawowych nr 2, ul. Przemysłowa 10c

Na terenie Kępna działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół Ewangelicko-Augsburski:
  • parafia w Kępnie^[17]
• Kościół greckokatolicki:
  • parafia Wszystkich Świętych^[18]
• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia św. Marcina^[19]
  • parafia Matki Bożej Różańcowej^[19]
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Kępno (Sala Królestwa Syców, ul. Daszyńskiego 36A)^[20]

W Kępnie funkcjonuje hala sportowa KOSiR (Kępiński Ośrodek Sportu i Rekreacji), w której oprócz turniejów sportowych odbywają się koncerty oraz inne imprezy kulturalne. W mieście działają kluby:

• Polonia 1908 Marcinki Kępno (dawniej Polonia Kępno), dysponujący boiskiem piłkarskim oraz bieżnią. Klub piłkarski występuje w IV lidze (grupa wielkopolska)^[21].
• TG Sokół Kępno (Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Kępno) – męska drużyna siatkarska, w sezonie 2018/2019 występująca w rozgrywkach III ligi w piłce siatkowej mężczyzn województwa wielkopolskiego, wykorzystując halę sportową KOSiR.

W 2008^{[potrzebny przypis]} roku powstało duże, pełnowymiarowe piłkarskie boisko, ze sztuczną nawierzchnią. Znajduje się ono w pobliżu hali sportowej. Istnieją również dwa sztuczne boiska o wymiarach piłki ręcznej – w pobliżu stadionu „Polonii” oraz przy Gimnazjum nr 2^[22].

W Kępnie od 1 stycznia 2009^[23] roku funkcjonuje Kępiński Ośrodek Kultury (KOK), który prowadzi wszechstronną działalność, aktywizującą różne środowiska i grupy wiekowe, wspomaga rozwój ruchu artystycznego oraz promuje kulturę. Przy KOK działają: modelarnia, Studio Tańca „Retro”, Studio Piosenki, chór mieszany, zespoły muzyczne, Stowarzyszenie Plastyków Amatorów Powiatu Kępińskiego, odbywają się zajęcia plastyczne oraz warsztaty techniki śpiewu. Ośrodek organizuje również imprezy kulturalne i uroczystości, np. przeglądy teatralne, koncerty kolęd, muzyki młodzieżowej itd.

W Kępnie funkcjonuje zmodernizowane Kino „Sokolnia”, wyposażone w nowoczesny projektor 4K wyposażony w układ do projekcji 3D, nowoczesny system rezerwacji, dźwiękochłonne ściany, czy system nagłośnienia pracujący w technologii Dolby Surround 7.1.

Czynne jest Muzeum Ziemi Kępińskiej.

Na terenie Kępna funkcjonują biblioteki:

• Samorządowa Biblioteka Publiczna im. Marii z Fredrów hr. Szembekowej w Kępnie,
• Powiatowa Biblioteka Publiczna w Kępnie,

• Filia Książnicy Pedagogicznej im. Alfonsa Parczewskiego w Kaliszu.

Miasta partnerskie:

• Trutnov^[24]
• Encs^[24]
• Giano dell’Umbria^[24]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Kępnem.

• Stara Synagoga w Kępnie
• Cmentarz żydowski w Kępnie
• gmina Kępno-Południe
• gmina Kępno-Północ

• Kępno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 960 . (1882)